زمان هم برای جهان و هم برای ما به عنوان یک انسان، به صورت خطی است. یعنی برای ما فقط یک بُعد از زمان وجود دارد و آن یک بُعد به طور اجتناب ناپذیری رو به جلو حرکت میکند. ما می‌توانیم با تنظیم سرعت، شتاب گذر زمان را کاهش دهیم، اما نمی‌توانیم آن را معکوس یا متوقف کنیم. به زبان ساده، همیشه یک گذشته، حال و آیندهای برای جهان هستی و برای ما به عنوان ساکنان آن وجود دارد.
فیلسوفان و دانشمندان فراوانی به دنبال ارائهی یک تعریف دقیق برای بُعد کیهانی زمان بودهاند. دانشمندان معمولاً تعاریف ترمودینامیکی زمان را توسعه دادهاند و به ارتباط قوی بین افزایش آنتروپی (هدر رفت انرژی) و گذر زمان اشاره کردهاند. آنها همچنین به ارتباط تنگاتنگ بین گذر زمان و دمای تشعشع امواج کیهانی (تشعشعات باقی‌مانده از رویداد خلق کیهان) اشاره میکنند.
فیلسوفان در طول دو هزار سال گذشته، زمان را به دو اصل علت و معلول مرتبط کردهاند. آنها خاطرنشان میکنند که در مورد زمان، علتها همیشه قبل از تأثیر بر معلول وجود داشتهاند. آنها همچنین توضیح میدهند که چطور ماهیت علت و معلول تعیین میکند که بین علت و معلول چقدر زمان میگذرد.
همهی تعاریف مربوط به زمان ناقص هستند، و یقینا به این دلیل است که انسانها در یک زمان تک بُعدی در این جهان به دام افتادهاند. در واقع ما نمی‌توانیم از این بُعد زمانی خارج شویم و همهی ویژگی‌ها و تاثیرات آن را مشاهده کنیم.
خدا و نظریههای زمان
برای حداقل 1500 سال، بحثی میان فیلسوفان در مورد چگونگی تجربهی خدا از زمان به وجود آمده است، و بیشتر اختلافات حول تئوریهای موسوم به A و B میچرخد.
در تئوری A زمان تحت تنش است، جایی که تفاوت‌های مشخصی بین گذشته، حال و آینده وجود دارد. در نظریه B، زمان بدون زمان است، یعنی جایی که هیچ تفاوت مشخصی بین گذشته، حال و آینده وجود ندارد. فیلسوفان بر سر این موضوع بحث میکنند که آیا خدا در نظریهی A از زمان، یا در نظریهی B در مورد زمان، یا احتمالاً ترکیبی از هر دو عمل میکند.
آگوستین (Augustine of Hippo) (354-430) نوشت که خدا در «بی زمانی» ساکن بود1، اما هرگز منظور خود را از این کلمه بیان نکرد. با این حال، هم فیلسوفان و هم دانشمندان در تأیید نظریات متفاوت خود درباره زمان به تئوری آگوستین استناد کردهاند.
پروفسور استیون هاوکینگ در پرفروش‌ترین کتاب علمی (بیش از 11 میلیون نسخه فروخته شده)دربارهی تاریخ زمان تلاش کرده برای توضیح آغاز جهان نقش خداوند را از بین ببرد.2 او در این کتاب برای از بین بردن هیچگونه علتی در آغاز کیهان، از نوعی زمان خیالی استفاده کرده است. فرضیه‌ای از زمان خیالی که بُعد زمان واقعی را همراهی میکند، هاوکینگ در واقع فرض کرده که زمان دو بُعد دارد.
خداوند خالق زمان است
هاوکینگ اعتراف میکند که نظریهی او برای یک زمان خیالی فقط حدس و گمان است و جهانی که ما در آن زندگی میکنیم در واقع محدود به زمان واقعی است.3 در کتابهایم «خالق و کیهان»4 و «چرا جهان اینگونه است»، 5 دربارۀ قضایای فضا-زمان نوشته ام. نظریات فضا-زمان ثابت میکنند که یک عامل و یک علت فراتر از مکان و زمان، ابعاد فضا-زمان را در این جهان ایجاد کرده است. یکی از نظریهپردازان این نظریات الکساندر ویلنکین است (Alexander Vilenkin) که مینویسد:
“با حقایقی که اکنون اثبات شده، کیهان شناسان دیگر نمیتوانند پشت احتمال وجود یک جهان ابدی در گذشته پنهان شوند. هیچ راه گریزی وجود ندارد و آنها باید واقعیتهای آغاز کیهان را بپذیرند.6“
واقعیت منطقی این است که برای چنین آغازی قطعا باید یک عامل و علت وجود داشته باشد، یعنی خدایی که قدرت ایجاد ابعاد فضا-زمان را داشته باشد.
خداوند هم در زمان و هم در خارج از زمان است
اینکه خداوند بُعد زمانی این جهان را آفریده است، به این معنی است که او میتواند ابعاد زمانی دیگری را نیز ایجاد کند. بنابراین، خداوند میتواند در هر بُعدی از زمان که میخواهد حضور داشته باشد. من در یکی از کتابهایم به نام “فراتر از کیهان”، توضیح دادهام که چگونه هم ارادهی آزاد انسان و هم تقدیر الهی می‌توانند به طور همزمان در سه بُعد فضا و هر کدام به صورت مستقل عمل کنند.7 به همین ترتیب، عیسی مسیح نیز میتوانست در عرض 6 تا 9 ساعت از زمان جهان ما، با دستیابی به دو بُعد دیگر از زمان، کفارهی تمام گناهان مرتکب شده توسط همهی انسانها در گذشته، حال و آینده را بپردازد. (شکل را ببینید).8
توضیح شکل: نمایش اینکه چگونه عیسی کفاره گناهان تمام بشریت را در سه بعد زمان پرداخته است. خط سیاه بُعد زمانی این جهان است که عیسی مسیح در طول آن 6 تا 9 ساعت بر روی صلیب رنج میکشید. (تصور کنید که این فلش از پشت صفحه و عمود بر آن وارد میشود و پس از برخورد با صلیب از سوی دیگر این صفحه خارج میشود.) در واقع از آنجا که عیسی خداست، او در طول این 6 تا 9 ساعت از زمان جهان ما، میتوانست در دو بعد دیگر از زمان بی نهایت طولانی (مثلا 100 میلیارد سال) حضور داشته باشد. (فلشهای قرمز رنگ). از آنجا که او خداست، این تنها یکی از بینهایت روشی است که ثابت میکند عیسی توانسته کفارهی تمام گناهان بشریت را فقط در 6 تا 9 ساعت از زمان بپردازد. رسم تصویر: هیو راس (Hugh Ross)
اما این بدان معنا نیست که خداوند تابع ابعاد زمانی است که خودش به وجود آورده است. او میتواند با قدرت نامحدود خود و کاملاً مستقل از خلقت، در هر تعداد و هر نوع از فضا-زمان موثر باشد. یعنی ممکن است خداوند ورای هر ابعادی که آفریده است، تصمیمات الهی خود را اعمال کند. به طور مشابه، عیسی مسیح نیز ممکن است کفارهی گناهان ما را کاملاً خارج از هر بُعدِ آفریده شده پرداخت کرده باشد.
کتاب مقدس در بسیاری از آیات بیان میکند که خدای سه‌گانه در یک رابطهی محبت آمیز با یکدیگر همزیستی دارند و در حال برنامه‌ریزی برای رستگاری میلیاردها انسان، حتی قبل از خلق زمان بودهاند.9 چنین نشانههایی بیانگر این است که خدا میتواند آنچه را که ما به عنوان پدیدههای مستقل از زمان میشناسیم و آنها را با ابعاد دیگر زمان مرتبط میدانیم، تجربه کند.
خدای ما حقیقتا خدای توانایی است و قدرت او از هر چیزی که بتوانیم فکر یا تصور کنیم فراتر است. حتی قبل از اینکه زمان در ابعاد مختلف وجود داشته باشد، خدا کارهایی انجام می‌داد و پدیده‌هایی را تجربه می‌کرد که درک آنها فراتر از توان ما بود. ستایش خدایی را که همهی برکات از اوست!
In the first two parts of this series (see here and here) I discussed how secular scientists, given their naturalistic worldview, expected to discover...
